Lateraal kanaal van de Loire
Het canal latéral à la Loire is een kanaal in Frankrijk. Het vormt samen met het Canal de Briare en het Canal de Loing in het noorden, en het Canal du Centre en de gekanaliseerde Saone in het zuiden, de verbinding tussen het Seine en het Rhonebekken. Het kanaal loopt van Digoin naar Briare en heeft een lengte van 196 km. Daarbij word nog een 23 kilometer van de talrijke zijkanalen en verbindingskanalen er bij gerekend. Op het traject zijn 37 sluizen en nog eens 13 in de zijkanalen. Drie grote kanaalbruggen, twee over de rivier de Loire, en een over de Allier, een zijrivier van de Loire, en meerdere kleinere kanaalbruggen.
Tot aan de jaren 50 van de vorige eeuw, kwam het Canal de Berry ook uit in dit kanaal. Echter het Canal de Berry is al tientallen jaren gesloten en vergeten. De aansluiting met dit kanaal, vlakbij deze sluis, is ook verdwenen.
Het kanaal is gebouwd tussen 1820 en 1838 naar de Becquey maten. Sinds de modernisatie in 1890 kunnen spitsen het hele kanaal passeren. Alleen de oude verbinding over de Loire bij Châtillon-sur-Loire met de sluizen Mantelots en Combles zijn in de originele maten gebleven.
Bij de opening van het kanaal lag het begin van het kanaal bij Digoin, 4 kilometer verder oostwaarts dan de huidige situatie. Het liep tot net boven Sluis 27 du Paradis van het Canal du Centre. In 1853 met de bouw van het Voedingskanaal van Arroux zijn de twee parrallel lopende kanaaltjes samen gevoegd.
Tussen 1880 en 1896 werd het kanaal aangepast naar de Freycinet standaardmaten. Tegelijkertijd werd de moeilijke Loire passage bij Châtillon-sur-Loire met de sluizen Mantelots en Combles opgelost door het bouwen van een nieuw stuk kanaal en het beroemde Pont canal de Briare.
Kenmerken
Vanaf het Canal du Centre gaat het kanaal naadloos over in het Canal latéral à la Loire. Het begin van het kanaal kenmerkt zich door met een kanaalbrug over de Loire te gaan. Vlak na de kanaalbrug ligt gelijk de eerste sluis van het kanaal, Sluis Digoin.
Beneden de sluis komt ook het Canal de Digoin à Roanne. Aan het eind van het rechte stuk ligt La Fontaine Saint-Martin. De oude kraan is intussen verdwenen, en er is nu een jachthaven gerealiseerd.
Bij Les Vernisses loopt het kanaal met een kanaalbrug over het riviertje la Besbre. Beneden de sluis is een zijkanaal naar Dompierre-sur-Besbre, en een industriegebied, CItés de Sept Fonds, vlak aan het kanaal.
In de haven van Dompierre-sur-Besbre staan nog wat oude kranen, wat wijst op bedrijvigheid in het verleden. Het riviertje la Besbre voedt via de haven een gedeelte van het kanaal.
Het zijkanaal van Decize is een verbindingskanaal die het canal latéral à la Loire verbindt met de rivier de Loire. En de Loire is over een ruime twee kilometer bevaarbaar door de stuw in de Loire bij Saint-Léger-les-Vignes. Vlakbij de stuw is dan weer de ingang van het Canal du Nivernais. In het verleden was de oversteek geen eenvoudige opgave. Daarom was er jarenlang een sleepboot die zichzelf aan een ketting van het verbindingskanaal naar de ingang van het Canal du Nivernais op en neer voer.
Bij Sermoise-sur-Loire is er een kort zijkanaaltje naar Nevers. In het Embranchement de Nevers liggen nog twee sluizen, de derde sluis, als verbinding met de Loire is verbouwd naar zwembad. Alleen aan de rivierzijde is nog te zien waar de sluis ligt. In het bassin boven de zwembadsluis is een jachthaven gerealiseerd.
Bij Gimouille is vlak voor de kanaalbrug van Guetin nog een verbreding in het kanaal. Het kanaal loopt dan over de kanalbrug van Guetin over de rivier de Allier. De Allier dient ook als voeding van het lageruit gelegen kanaal. Direct aan de kanaalbrug ligt de trapsluis van Guetin. Oorspronkelijk lag er een trapsluis met drie kolken tegen de kanaalbrug aan, maar met de aanpassing naar de Freycinet standaard, werd de sluis verbouwd, maar bleef wel een twee trapssluis.
Eenmaal de kanaalbrug en trapsluis gepasseerd, ligt er aan de linkerkant het voedingskanaal van des Lorrains. Dit voedingskanaal begint een stukje stroomopwaarts bij de stuw. Het water wordt hier opgestuwd om via de ronde sluis in het voedingskanaal gelaten te kunnen worden. De ronde sluis werd vroeger wel gebruikt om schepen naar de rivier te kunnen schutten, maar dit is niet meer mogelijk. De ronde sluis is nog de enige echt ronde sluis. De andere ronde sluis in Agde, Canal du Midi, is na de aanpassing haar ronde vorm wat verloren.
Het verbindingskanaal van Givry - Fourchambault is een kanaal met twee sluizen tussen het lateraal kanaal langs de Loire en de stad Fourchambault aan de Loire.
In Marseilles-les-Aubigny is een jachthaven en een scheepswerf. Toen het Canal de Berry nog in gebruik was, kwam dit kanaal vlak boven de sluis uit. Nadat het canal de Berry gesloten was, werd een deel van het kanaal gedempt, en zo is ook het begin van het Canal de Berry niet meer zichtbaar.
Bij Saint-Satur ligt een verbindingskanaal waar een jachthaven in gerealiseerd is. De sluis naar de Loire ziet er redelijk onderhouden bij, maar de aansluiting van de sluis en rivier is volgroeid met groen.
De sluizen Etang, la Folie en Mantelots, zijn drie sluizen van het oorspronkelijke kanaal. Scheepvaart moest van de sluis van Mantelots de rivier de Loire oversteken, en bij sluis Combles weer naar binnen schutten voor het vervolg van het kanaal te bereiken. De Loire is hier een flinke rivier, en het kon dan ook wel een spannende overtocht zijn, schepen werden met lieren over getrokken, en als het flink stroomde was de oversteek een hachelijke zaak. Om naar de andere kant van de rivier te komen werd een oplossing gezocht en gevonden. Een nieuw stuk kanaal werd gegraven en een kanaalbrug werd er over de Loire gebouwd. Dit werd het beroemde Pont canal de Briare. De drie sluizen Etang, la Folie en Mantelots werden niet meer gebruikt. Het waterniveau van boven de sluis van Etang werd aangehouden voor het nieuwe kanaal. Dit nieuwe kanaal loopt parrallel met het oude kanaal, omdat het terrein langzaam verder afloopt richting Briare, is met de waterstand verderop mogelijk om met de kanaalbrug over de Loire te varen, zonder extra sluizen.
De twee sluizen, Mantelots en Combles waren de sluizen die het kanaal verbonden met de Loire. Door de komst van de kanaalbrug bij Briare was het veel eenvoudiger om over de rivier heen te varen, en raakten de sluizen in verval.
Het Canal latéral à la Loire eindigt zoals het begon, met een kanaalbrug over de Loire. De kanaalbrug loopt ook over het oorspronkelijke Canal latéral à la Loire, en bij Briare zijn er in de loop van jaren veel aanpassingen en wijzigingen gemaakt. De bouw van de kanaalbrug heeft een aanzienlijke wijziging in Briare opgeleverd. Het oorspronkelijke Canal latéral à la Loire, liep na de oversteek tussen de sluis van Mantelots en Combles langs de rivier naar Briare. Hier sloot het oorspronkelijke Canal latéral à la Loire aan op het oorspronkelijke Canal de Briare. De bouw van de kanaalbrug heeft deze aansluiting geheel veranderd. De oude delen van beide kanalen zijn wel nog zichtbaar.